Những điều cần biết khi bị hóc dị vật họng

1. Dị vật họng là gì?
– Dị vật họng là một cấp cứu tai mũi họng thường gặp trong các trường hợp dị vật đường ăn, gặp ở cả nam và nữ, ở trẻ em và người lớn.
– Dị vật họng thường hay xảy ra trong sinh hoạt vì đường vào là đường miệng, cấu trúc họng gồm nhiều khe, rãnh, hố nên dị vật dễ rơi vào.
– Vị trí của dị vật họng:
+ Phần lớn vướng lại ở họng miệng với những dị vật nhỏ, nhọn sắc bén như: xương dăm cá, đầu tăm, mảnh thủy tinh, kim khâu,… thường cắm vào amydale khẩu cái, đáy lưỡi, rãnh lưỡi thanh thiệt.
+ Một số ít có thể đi lên vòm họng do bị sặc khi ăn (xương cá, xương heo, xương vịt, gà, hạt cơm,…).
+ Một số dị vật lớn mắc lại ở hạ họng, đáy xoang lê như: đồ chơi, khuy áo, đồng xu, mảnh xương lớn lẫn thịt, hàm răng giả.

2. Những nguyên nhân gây nên dị vật họng?
– Nguyên nhân của dị vật họng là do sử dụng và chế biến xương không hợp lý như chặt quá nhỏ, vằm quá lớn, nấu các món dễ hóc như xương nấu với miếng, bún cá,…
– Do ăn vội vàng, cười đùa trong khi ăn, ăn ẩu nuốt vội.
– Ngậm các dị vật vô tình nuốt hoặc do răng kém, không có răng ở người già, trẻ em.
– Ngoài ra có thể gặp ở bệnh nhân tâm thần, do không nhận thức được đồ vật.

3. Triệu chứng, điều trị và biến chứng của dị vật họng?
3.1. Dị vật ở họng miệng
3.1.1. Triệu chứng
– Sau khi bị hóc, bệnh nhân thấy nuốt vướng, nuốt đau ngay và kéo dài ở một vị trí nhất định. Khi ăn hay uống đau nhói tăng lên rõ. Ở trẻ em có chảy nước bọt, quấy khóc và ho khạc liên tục.

Nuốt vướng, đau là một trong những triệu chứng của di vật họng

3.1.2. Chẩn đoán
– Khám họng: dị vật thường cắm ở amiđan khẩu cái hay amiđan đáy lưỡi, rãnh lưỡi – amiđan.
– Nếu dị vật nhỏ, ngắn hoặc do người bệnh vẫn tiếp tục ăn uống sau khi mắc dị vật hoặc lấy tay ngoáy, móc, sờ trong họng sẽ làm cho bác sỹ khó thấy khi thăm khám. Trường hợp này cần gây tê tốt vùng họng miệng bằng Lidocain 10% xịt tại chỗ để giảm nôn ọe, dùng móc đầu tù vén trụ amiđan để quan sát được tốt và dò tìm dị vật. Sử dụng ống nội soi họng 70 độ để quan sát tìm dị vật.
– Trường hợp bệnh nhân khai mắc dị vật nhưng qua thăm khám không phát hiện dị vật hoặc chỉ thấy dấu niêm mạc bị trầy xướt, bề mặt có giả mạc. Khả năng bệnh nhân bị loạn cảm họng hoặc có thể mắc dị vật nhưng đã tự trôi và để lại vết xây xướt niêm mạc.

3.1.3. Điều trị
– Đối với những dị vật ở vị trí dễ lấy, bác sỹ có thể dùng kẹp khủy, kelly thẳng để gắp dị vật.
– Trường hợp dị vật nằm vị trí khó và sâu hơn thì Bác sỹ sẽ sử dụng Kelly cong hoặc kềm Frankel để gắp dị vật.

3.1.4. Biến chứng nếu không điều trị sớm.
– Viêm nhiễm tại chỗ.
– Viêm tấy áp xe amydale.
– Áp xe thành sau họng.

3.2. Dị vật hạ họng
3.2.1. Triệu chứng
– Bệnh nhân nuốt rất đau, không thể ăn, uống được, miệng chảy nhiều nước bọt, nếu dị vật to có thể gây khó thở.

3.2.2. Chẩn đoán
– Soi hạ họng thanh quản bằng ống nội soi 70 độ có thể thấy dị vật cắm vào đáy xoang lê, nẹp phễu thanh thiệt, rãnh lưỡi thanh thiệt, sụn phễu.

3.2.3. Điều trị
– Lấy dị vật qua nội soi bằng Kelly cong hoặc kềm Frankel sau khi gây tê tại chỗ (nếu cần thiết).
– Trường hợp dị vật nằm ở sâu, dụng cụ khó tiếp cận, bệnh nhân không hợp tác với bác sỹ để gắp dị vật, hoặc dị vật ở vị trí dễ rơi vào đường thở gây dị vật đường thở thì Bác sỹ sẽ thực hiện lấy dị vật qua gây mê tại phòng mổ. Bộ dụng cụ dùng để gắp trong phòng mổ là bộ nội soi thanh quản treo.

3.2.4. Biến chứng
– Viêm thanh quản.
– Viêm tấy áp xe quanh họng.
– Phù nề vùng cổ.
– Nuốt đau, khó thở.
– Nhiễm trùng máu.

4. Phòng tránh mắc dị vật họng
– Thận trọng khi chế biến và ăn thức ăn có xương.
– Không nói chuyện, cười đùa trong khi ăn.
– Bỏ thói quen ngậm các vật dụng, đồ chơi…ở miệng.
– Đặc biệt lưu ý trẻ nhỏ khi ăn vì rất khó phát hiện và xử trí.

Cần cẩn thận khi cho trẻ chơi đồ chơi, cầm nắm đồ vật

– Khi bị hóc hay nghi bị hóc dị vật, nên đến ngay cơ sở tai mũi họng, không nuốt thêm thức ăn hoặc nhờ người đẻ ngược cào vì dễ làm dị vật găm sâu hơn, xuống vị trí thấp hơn gây khó khăn khi lấy dị vật.
– Không dùng ngón tay hay vật cứng móc, ngoáy họng vì như vậy sẽ gây sang chấn, tai biến.