Vô tinh là gì ?
Vô tinh là tình trạng không có tinh trùng trong mẫu xuất tinh, được xác định sau khi quay ly tâm mẫu ít nhất 2 lần, trong khoảng thời gian cách nhau 1 tháng. Tỷ lệ vô tinh ghi nhận xấp xỉ 1% ở nam giới, và chiếm khoảng 10 – 15% nguyên nhân gây vô sinh ở nam giới. Vô tinh được chia ra làm 3 loại: trước tinh hoàn, tại tinh hoàn và sau tinh hoàn.
- Trước tinh hoàn bao gồm các bất thường nội tiết ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự sinh tinh (suy tinh hoàn thứ phát).
- Tại tinh hoàn, suy tinh hoàn nguyên phát do yếu tố nội tại phát sinh tại tinh hoàn dẫn đến vô tinh.
- Sau tinh hoàn do rối loạn phóng tinh hay tình trạng tắc nghẽn ống dẫn tinh.
Tùy thuộc vào nguyên nhân gây nên tình trạng vô tinh mà phương pháp điều trị sẽ khác nhau. Vậy nên các trường hợp vô tinh cần được đánh giá chính xác, toàn diện để có hướng điều trị thích hợp, tránh trường hợp điều trị chưa thỏa đáng, dẫn đến kéo dài thời gian mong con hoặc làm nặng thêm tình trạng vô tinh.
Hệ thống phân loại vô tinh được sử dụng trên lâm sàng là:
- Vô tinh bế tắc: sinh tinh bình thường, thể tích tinh hoàn và FSH thường nằm trong giới hạn bình thường.
- Vô tinh không bế tắc: được chia thành vô tinh không bế tắc trung tâm (FSH thấp, testosterone thấp hoặc bình thường và có tình trạng suy tinh hoàn) và vô tinh không bế tắc tại tinh hoàn (FSH tăng đáng kể, suy tinh hoàn).
Thụ tinh trong ống nghiệm phối hợp với phẫu thuật thu nhận tinh trùng sẽ là lựa chọn ưu tiên trong những trường hợp vô tinh bế tắc phức tạp, vô tinh không bế tắc hoặc có yếu tố vô sinh nữ kèm theo. Với kĩ thuật tiêm tinh trùng vào bào tương noãn (ICSI), dù chỉ có một số lượng hạn chế tinh trùng trong mẫu thu được từ phẫu thuật cũng đủ để thực hiện thành công chu kỳ thụ tinh trong ống nghiệm.
Phẫu thuật thu nhận tinh trùng là gì?
Phẫu thuật thu nhận tinh trùng là phương pháp lấy tinh trùng thông qua phẫu thuật ở vị trí mào tinh hoàn hoặc tinh hoàn ở các trường hợp người nam/ người chồng không có tinh trùng trong tinh dịch nhưng tinh hoàn vẫn có khả năng tạo ra tinh trùng. Sau khi được thu nhận, tinh trùng có thể được sử dụng để kết hợp ngay với noãn để tạo phôi hoặc được đông lạnh để sử dụng cho sau này.
Về mặt kỹ thuật, tinh trùng có thể được thu nhận sau phẫu thuật ở hai vị trí, tùy theo từng trường hợp:
Lấy tinh trùng từ mào tinh hoàn:
- MESA: là kỹ thuật rạch ngang da bìu phía mào tinh hoàn để mở các ống tuyến bên trong mào tinh hoàn nhằm tìm và thu tinh trùng. Kỹ thuật này được thực hiện khi tinh trùng được tạo ra bình thường trong tinh hoàn nhưng quá trình di chuyển của tinh trùng từ tinh hoàn ra bên ngoài khi xuất tinh bị tắc nghẽn.
- PESA: là kỹ thuật thu tinh trùng từ dịch hút được bằng cách dùng kim chọc xuyên qua da vào trong mào tinh hoàn. Kỹ thuật này chỉ được thực hiện đối với trường hợp người chồng hoàn toàn bình thường về khả năng sinh sản nhưng đã được thắt hoặc cắt ống dẫn tinh hay đã được chẩn đoán vô tinh do bế tắc ống dẫn tinh trước đó.
Lấy tinh trùng từ tinh hoàn:
- TESA: là kỹ thuật thu tinh trùng từ dịch hút được bằng cách dùng kim chọc xuyên qua da vào mô tinh hoàn. Kỹ thuật này chỉ được thực hiện đối với trường hợp người chồng hoàn toàn bình thường về khả năng sinh tinh trùng nhưng đã được thắt hoặc cắt ống dẫn tinh trước đó hay không xuất tinh được. Tuy nhiên, khuyết điểm của kỹ thuật này là có nhiều khả năng không thu đủ số lượng tinh trùng để sử dụng cho việc tạo phôi.
- TESE: thu nhận tinh trùng bằng cách phẫu thuật lấy một phần nhỏ mô tinh hoàn. Kỹ thuật này không những thành công đối với các trường hợp không tinh trùng do tắc nghẽn mà còn thành công trong một số trường hợp không tinh trùng do rối loạn sinh tinh trùng, do suy tinh hoàn, do các yếu tố di truyền (bẩm sinh không có ống dẫn tinh hoặc bất thường nhiễm sắc thể giới tính như Klinefelter, đột biến vi mất đoạn trên nhiễm sắc thể giới tính Y – AZF), hay do không xuất tinh được.
Những trường hợp nào cần thực hiện phẫu thuật thu nhận tinh trùng?
Phẫu thuật thu nhận tinh trùng được thực hiện khi người chồng không có tinh trùng (vô tinh) trong tinh dịch, nhưng vẫn có tinh trùng trong tinh hoàn:
- Không có ống dẫn tinh một hay hai bên (CBAVD)
- Tắc ống dẫn tinh/ mào tinh do viêm nhiễm
- Sau triệt sản nam
- Rối loạn xuất tinh
- Tinh hoàn giảm sinh tinh trùng do các nguyên nhân tại tinh hoàn như hội chứng Klinefelter, đột biến vi mất đoạn trên nhiễm sắc thể Y (AZF), biến chứng của quai bị tại tinh hoàn, điều trị hóa xạ trị….
Bài viết được thực hiện bởi:
Bác sỹ Mai Đức Tiến
Bác sỹ Võ Văn Cường
Đơn vị hỗ trợ sinh sản IVFMD FAMILY
Khoa Phụ Sản – Bệnh viện Đa Khoa Gia Đình Đà Nẵng
Tài liệu tham khảo :
- Thông tin về phẫu thuật thu nhận tinh trùng IVFMD
- Đồng thuận ASRM về vô tinh ở nam giới – Y học sinh sản , HOSREM
